Jugoslavija je kroz antifašističku borbu i socijalističku revoluciju postala važan geopolitički subjekt i ponudila za sada jedinu alternativu istorijski dominantnom nacionalizmu na ovim prostorima; to je teza istoričara Milivoja Bešlina u predavanju „Jugoslavija kao emancipacija – identitetske karakteristike kao temelj državnog i društvenog ekscepcionalizma“.
Bešlin je najpre prikazao posleratni uspon socijalističke Jugoslavije, koji je imao snažan emancipatorski karakter u mnogim društvenim i političkim seferama, obuhvatajući sve narode i njihove identitete. Gradeći državu na temeljima antifašizma, antiimperijalizma, antistaljinizma, federalizma, nesvrstanosti i samoupravljanja, Komunistička partija Jugoslavije postala je nosilac promena i ideja koje su obeležile jedan od najdužih perioda mira i prosperiteta među južnoslovenskim narodima u moderno doba.
U drugom delu predavanja Bešlin je istakao probleme sa kojima se država suočavala, i kojih su njene političke elite bila svesne. Česte ustavne i privredne reforme svedočile su o konstantnom traganju za regulatornom formulom usavršavanja specifične socijalističke zajednice, a sve učestaliji protesti obojeni nacionalističkim temama ukazivali su na krhkost nadnacionalne jugoslovenske ideje.
Konačno, Bešlin se osvrnuo i na stagnaciju socijalističke Jugoslavije, njene uzroke kao i unutrašnje i spoljne izazove u (neuspešnom) prevazilaženju krize. Socijalistička Jugoslavija, kako je istakao na kraju, uprkos svim svojim slabostima, ostaje značajna ideja koja je ponudila suštinsku alternativu ukorenjenom nacionalizmu i političkom konvervatizmu na prostorima Jugoistočne Evrope.
Predavanje je deo ciklusa „Jugoslavija“ koji se organizuje zajedno s Akademskom mrežom za saradnju u Jugoistočnoj Evropi. Moderator predavanja je Goran Bašić (IDN).
