Zato što je početak i kraj socijalističke Jugoslavije obeležen ratom, mnogi su skloni da zaključe da je period između ta dva rata bio samo jedan nametnut period mira koji nije mogao da iznedri ništa vredno pomena. Ubedljivost i zasnovanost takvog zaključka analizirao je Dejan Jović, profesor na Fakultetu političkih znanosti u Zagrebu, u predavanju: „Josip Broz Tito i vladajuća levica u Jugoslaviji (1945-1991): Nasleđe, uspesi, neuspesi“.
Jović se najpre osvrnuo na okolnosti u kojima je nastala posleratna Jugoslavija, kao i na glavni izazov sa kojim se ta država sve vreme postojanja suočavala: zaborativi ne samo prethodne velike ratove (Prvi svetski rat, Balkanski ratovi) već i sukobe među jugoslovenskim narodima, ali i građanske ratove unutar svakog od tih naroda. I uprkos takvom izazovu, koji se na kraju pokazao i kao prevelik, socijalistička Jugoslavija ipak je uspela da se konsoliduje kao država i da u svojim granicama utemelji principe koji su bili ne samo progresivni za svoje vreme, već su to i danas.
To je bila tema centralnog dela predavanja u kojem je Jović govorio o instituciji samoupravljanja, ideji bratstva i jedinstva, kao i o konceptu nesvrstanosti, kao o trima najznačajnijim dostignućima socijalističke Jugoslavije, vladajuće levice i pre svega Josipa Broza Tita. Pad komunizma u Sovjetskom Savezu, a zatim i u celoj istočnoj Evropi, učinio je da se te u svojoj biti progresivne ideje diskredituju, a da umesto njih dominaciju preuzme poimanje Jugoslavije kao istorijskog promašaja i „tamnice naroda“. Ulogu levice u postjugoslovenskom prostoru Jović vidi upravo u tome da kritikuje i zastupa alternativu takvom razumevanju
Malo šta je ostalo danas od jugoslovenskog nasleđa, ocenjuje Jović. Samoupravljanje je ukinuto i zamenjeno privatnim vlasništvom, a na mesto radničke klase, koja je objedinjavala najveći deo stanovništva Jugoslavije i time mu davala odgovarajuću društvenu težinu i moć, došlo je nekoliko manjih nacija, po svojoj prirodi ekskluzivnih i manje obuhvatnih. Slično tome je i ideja bratstva i jedinstva zamenjena propagiranjem negativnih emocija prema drugim narodima i produbljivanjem antagonizma među njima. Konačno, ideja nesvrstanosti kolikogod da je bila omogućena Hladnim ratom, za današnje postjugoslovenske države ne samo da je nezamisliva već i značaj koji je socijalistička Jugoslavija imala u međunaordnoj politici za te nove države nedostižan, zaključio je on.
Predavanje je održano 12. oktobra u okviru ciklusa Regionalne čajanke „Levica“ koji se organizuje u saradnji s Akademskom mrežom za saradnju u Jugoistočnoj Evropi.
