U okviru ciklusa predavanja “Novi pogledi, perspektive i istraživanja teorije roda” Studijsko istraživačka grupa za rodnu ravnopravnost i javne politike IDN, dr Dragana Pejović, advokatkinja u Novom Sadu, održala je 08. juna 2022. godine onlajn predavanje o položaju žena u prostituciji u Republici Srbiji.
Prostitucijom se prevashodno bave žene zbog čega se često naziva i „ženskom profesijom”. U Republici Srbiji zastupljen je prohibicionistički model regulisanja prostitucije. Prema odredbi čl. 16. st. 1. Zakona o javnom redu i miru Republike Srbije, lica koja se odaju prostituciji podležu prekršajnom kažnjavanju. Osim što odavanje prostituciji predstavlja prekršaj protiv javnog reda i mira, lica koja se bave prostitucijom, a koja su pretežno žene, izložena su osudi društvene sredine. Osuda društvene sredine povlači za sobom stigmatizaciju, marginalizaciju i diskriminaciju žena u prostituciji.
Nesrazmerno veliki broj žena koje se bave prostitucijom u odnosu na broj muškaraca uticao je da dr Pejović istraživanje o prostituciji i položaju žena u prostituciji zasnuje na teorijskom konceptu roda, primarne analitičke kategorije u feminističkim istraživanjima, uzimajući za polazište stav da „rodni režimi nisu jednostavno odnosi muškaraca i žena, već su oni sistem moći, očekivanja, uloga, ponašanja, stavova, diskursa i prikazivanja, vizualizovanja i hijerarhizovanja rodnih razlika” (Blagojević Hjuson 2013, 34). Rodni režim koji sa jedne strane „ograničava individualne mogućnosti i slobode” (Ibid.), sa druge strane otvara ženama put ka prostituciji, dok društvo bavljenje prostitucijom najčešće pogrešno vidi kao „izbor” same žene. Saglasno tome, prostituciju kao žensku profesiju dr Pejović istražuje polazeći od toga da rodni obrazac oblikovan patrijarhalnom ideologijom u Srbiji, u određenim nepovoljnim životnim situacijama, vrši nevidljiv, ali snažan pritisak na ženu da uđe u prostituciju.
Osnovni cilj istraživanja dr Pejović bio je da, uzimajući u obzir prihvaćen prohibicionistički pristup u regulisanju prostitucije, istraži pravni i društveni položaj žena u prostituciji.
Osim aktuelnog pravnog i društvenog položaja žena u prostituciji u našoj zemlji, dr Pejović je istorijsko-pravnim metodom analizirala položaj žena u prostituciji u Srbiji u vremenskom periodu od pre Prvog svetskog rata do danas.
Kako bi kritički sagledala sve aspekte aktuelnog prohibicionističkog modela u Srbiji, istraživanjem je obuhvatila osim prohibicionističkog, reglementacioni, abolicionistički i neoabolicionistički modele. Odabrala je po dve države koje prihvataju jedan od navedenih modela i analizira uticaj izabranog modela na položaj žena u prostituciji.
Zakonodavstvo Savezne Republike Nemačke i Kraljevine Holandije izabrala je za analizu kako bi utvrdila kako reglementacioni model utiče na položaj žena u prostituciji. Od država koje su implementirale abolicionistički model, za analizu je izabrala zakonodavstvo Republike Italije i Kraljevine Španije. Uvid u relativno nov, neoabolicionistički model regulisanja prostitucije, stekla je kroz analizu zakonodavstva Kraljevine Švedske i Kraljevine Norveške. Od država koje kao i Republika Srbija prihvataju prohibicionistički model, za analizu je izabrala zakonodavstvo Republike Hrvatske i Crne Gore.
Kako je želela da pruži potpunu sliku o položaju žena u prostituciji u Republici Srbiji, sprovela je empirijsko istraživanje čiji su rezultati omogućili sticanje uvida u praksu organa nadležnih za procesuiranje slučajeva prostitucije, kao i stvaranje slike o društvenom položaju žena u prostituciji u Republici Srbiji.
Na osnovu rezultata sprovedenog istraživanja dr Pejović je došla do zaključka da je neophodna promena pravnog položaja žena u prostituciji u Srbiji koja promena je moguća isključivo napuštanjem postojećeg prohibicionističkog pristupa u regulisanju prostitucije, koji se negativno odražava na sve aspekte života žena u prostituciji.
