Deca žrtve masovnih ubistava

U okviru ciklusa predavanja “Novi pogledi, perspektive i istraživanja teorije roda” Studijsko istraživačke grupe za rodnu ravnopravnost i javne politike IDN, dr Zorica Mršević, naučna savetnica Instituta društvenih nauka u penziji, održala je 12. aprila 2022. godine onlajn predavanje „Deca žrtve masovnih ubistava“.

Predstavljena je paralelna analize dve osnovne kategorije dece kao žrtava masovnih ubica. Prvi i najbrojniji tip su dece školskog uzrasta, nesrodnih sa ubicom, koja stradaju u oružanim/bombaškim napadima na škole. Dešavaju se najčešće u Americi, sporadično i u Evropi, a od zemalja trećeg sveta, najviše u Nigeriji. Drugi tip dece žrtava masovnih ubistava su stradaju u masovnim ubistvima članova porodice, uglavnom primarno motivisana femicidom. Dr Zorica Mršević je ukazala da su ona u većini slučajeva u srodstvu sa ubicom i/ili ubijenom a stradaju najviše zato što su se našla na mestu masakra. Ove dve kategorije dece žrtava masovnih ubistva retko ne stavljaju u istu komparativnu ravan, jer se smatraju dijametralno različitim. Istaknuto da je upravo to bio cilj izlaganja: da kroz rodnu analizu ubica (uvek i isključivo muškaraca) ukaže na postojanje sličnosti ova dva tipa, koja može da se vidi u hegemonističkom tipu maskuliniteta kao karakternom profilu masovnog ubice oba tipa. Oni se ponašaju kao gospodari života i smrti svih u okolini, u uverenju da imaju „legitimno“ pravo na kažnjavanje i egzekuciju „krivaca“. I jednom i drugom tipu masovnih ubistava dece pogoduje društveni kontekst u kome postoji visoko tolerisan, čak negovan, nasilnički model maskuliniteta.

Tokom predavanja ukazano je da masovne ubice obe kategorije dece ubijaju odjednom, najčešće vatrenim oružjem,  ispoljavajući svoj ubilački bes u nastojanju da ubiju što više osoba. Usled iznenadnosti i kratkotrajnosti izvršenja, žrtve nemaju mnogo (ili uopšte) mogućnosti ni vremena da se spasu, pobegnu, odbrane, sakriju. I porodične kao i školske ubice najčešće i sami gube život posle izvršenog masakra, češće tako što izvrše samoubistvo nakon izvršenih ubistava ili ređe, što gube život u sukobu sa snagama reda. Dr Mršević je posebno analiazirala slučajeve masovnih ubistava deca, od inostranih one koji su potresale javnost u Americi, Nemačkoj, Finskoj, Škotskoj i Nigeriji. Od domaćih, porodičnih masovnih  ubistava dece koji prate femicide, pomenuti su npr. slučajevi iz Leskovca, Horgoša, Jabukovca,  Velike Ivanče, Mola, Bariča, Lučana.

U diskusiji je objašnjena razlika po kojoj su masovna ubistva tri i više osoba na istom mestu, bez pauza, tj. perioda „hlađenja“ između pojedinačnih ubistava, za razliku od serijskih ubistava gde postoji vremenski razmak između pojedinih ubistava. Ukazano je da ne postoji tipičan profil deteta žrtve, da deca bilo kog uzrasta, rase, religije, pola ili socio ekonomskog statusa, mogu postati žrtve masovnih ubica oba tipa. Najviše pažnje u diskusiji je poklonjeno motivima masovnih ubica kao i mogućnosti prevencije takvih slučajeva. Zaključeno je da masovna ubistva dece oba tipa pripadaju rodno zasnovanom nasilju, jer su ubice isključivo muškarci, posebno nasilno profilisani kao hegemonističkog maskuliniteta.